पब्लिक सेक्टर यूनिट को 3 भागो में विभाजित किया जा सकता है। सेंट्रल पब्लिक सेक्टर इंटरप्राइजेज (CPSEs) पब्लिक सेक्टर बैंक्स (PSBs) स्टेट लेवल पब्लिक इ
भारत में महारत्न और नवरत्न कंपनियों की सूची
पब्लिक सेक्टर यूनिट को 3 भागो में विभाजित किया जा सकता है।
सेंट्रल पब्लिक सेक्टर इंटरप्राइजेज (CPSEs)
पब्लिक सेक्टर बैंक्स (PSBs)
स्टेट लेवल पब्लिक इंटरप्राइजेज (SLPEs)
CPSEs का प्रशासन मिनिस्ट्री ऑफ़ हैवी इंडस्ट्रीज एंड पब्लिक इंटरप्राइजेज द्वारा किया जाता है।
डिपार्टमेंट ऑफ़ पब्लिक इंटरप्राइजेज (DPE) सभी सेंट्रल पब्लिक सेक्टर इंटरप्राइजेज (CPSEs) के लिए नोडल डिपार्टमेंट होता है। CPSEs की सभी नीतियां DPE द्वारा तैयार की जाती है।
ये नीतियां मुख्य रूप से प्रदर्शन सुधार और मूल्यांकन, स्वायत्तता और वित्तीय प्रतिनिधिमंडल और कार्मिक प्रबंधन से संबंधित हैं। जनवरी 2020 तक, भारत में 10 महारत्न और 14 नवरत्न कंपनियां हैं।
भारत में महारत्न कंपनियों की सूची
1. भारत हेवी इलेक्ट्रिकल्स लिमिटेड
2. भारत पेट्रोलियम कॉर्पोरेशन लिमिटेड
3. कोल इंडिया लिमिटेड
4. गेल (इंडिया) लिमिटेड
5. हिंदुस्तान पेट्रोलियम कॉर्पोरेशन लिमिटेड
6. इंडियन ऑयल कॉर्पोरेशन लिमिटेड
7. एनटीपीसी लिमिटेड
8. तेल एवं प्राकृतिक गैस निगम लिमिटेड
9. पावर ग्रिड कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया लिमिटेड
10. स्टील अथॉरिटी ऑफ इंडिया लिमिटेड
भारत में नवरत्न कंपनियों की सूची
1.भारत इलेक्ट्रॉनिक्स लिमिटेड
2. कंटेनर कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया लिमिटेड
3. इंजीनियर्स इंडिया लिमिटेड
4. हिंदुस्तान एयरोनॉटिक्स लिमिटेड
5. महानगर टेलीफोन निगम लिमिटेड
6. नेशनल एल्युमिनियम कंपनी लिमिटेड
7. एनबीसीसी (इंडिया) लिमिटेड
8. एनएमडीसी लिमिटेड
9. एनएलसी इंडिया लिमिटेड
10. ऑयल इंडिया लिमिटेड
11. पावर फाइनेंस कॉर्पोरेशन लिमिटेड
12. राष्ट्रीय इस्पात निगम लिमिटेड
13. ग्रामीण विद्युतीकरण निगम लिमिटेड
14. शिपिंग कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया लिमिटेड
मिनीरत्न श्रेणी - I सीपीएसई की सूची
1. भारतीय विमानपत्तन प्राधिकरण
2. एंट्रिक्स कॉर्पोरेशन लिमिटेड
3. बामर लॉरी एंड कंपनी लिमिटेड
4. भारत कोकिंग कोल लिमिटेड
5. भारत डायनेमिक्स लिमिटेड
6. बीईएमएल लिमिटेड
7. भारत संचार निगम लिमिटेड
8. ब्रिज एंड रूफ कंपनी (इंडिया) लिमिटेड
9. केंद्रीय भंडारण निगम
10. सेंट्रल कोलफील्ड्स लिमिटेड
11. सेंट्रल माइन प्लानिंग एंड डिजाइन इंस्टिट्यूट लिमिटेड
12. चेन्नई पेट्रोलियम कॉर्पोरेशन लिमिटेड
13. कोचीन शिपयार्ड लिमिटेड
14. एडसिल (इंडिया) लिमिटेड
15. कामराजर पोर्ट लिमिटेड
16. गार्डन रीच शिपबिल्डर्स एंड इंजीनियर्स लिमिटेड
17. गोवा शिपयार्ड लिमिटेड
18. हिंदुस्तान कॉपर लिमिटेड
19. एचएलएल लाइफकेयर लिमिटेड
20. हिंदुस्तान न्यूजप्रिंट लिमिटेड
21. हिंदुस्तान पेपर कॉर्पोरेशन लिमिटेड
22. आवास एवं शहरी विकास निगम लिमिटेड
23. एचएससीसी (इंडिया) लिमिटेड
24. भारत पर्यटन विकास निगम लिमिटेड
25. इंडियन रेयर अर्थ लिमिटेड
26. इंडियन रेलवे कैटरिंग एंड टूरिज्म कॉर्पोरेशन लिमिटेड
27. भारतीय रेलवे वित्त निगम लिमिटेड
28. भारतीय अक्षय ऊर्जा विकास एजेंसी लिमिटेड
29. भारत व्यापार संवर्धन संगठन
30. इरकॉन इंटरनेशनल लिमिटेड
31. केआईओसीएल लिमिटेड
32. मझगांव डॉक शिपबिल्डर्स लिमिटेड
33. महानदी कोलफील्ड्स लिमिटेड
34. मॉयल लिमिटेड
35. मैंगलोर रिफाइनरी एंड पेट्रोकेमिकल लिमिटेड
36. खनिज अन्वेषण निगम लिमिटेड
37. मिश्र धातु निगम लिमिटेड
38. एमएमटीसी लिमिटेड
39. एमएसटीसी लिमिटेड
40. नेशनल फर्टिलाइजर्स लिमिटेड
41. राष्ट्रीय परियोजना निर्माण निगम लिमिटेड
42. राष्ट्रीय लघु उद्योग निगम लिमिटेड
43. राष्ट्रीय बीज निगम
44. एनएचपीसी लिमिटेड
45. नॉर्दर्न कोलफील्ड्स लिमिटेड
46. नॉर्थ ईस्टर्न इलेक्ट्रिक पावर कॉर्पोरेशन लिमिटेड
47. नुमालीगढ़ रिफाइनरी लिमिटेड
48. ओएनजीसी विदेश लिमिटेड
49. पवन हंस हेलीकॉप्टर लिमिटेड
50. प्रोजेक्ट्स एंड डेवलपमेंट इंडिया लिमिटेड
51. रेलटेल कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया लिमिटेड
52. रेल विकास निगम लिमिटेड
53. राष्ट्रीय रसायन और उर्वरक लिमिटेड
54. राइट्स लिमिटेड
55. एसजेवीएन लिमिटेड
56. सिक्यूरिटी प्रिंटिंग एंड मिंटिंग कार्पोरेशन ऑफ इंडिया लिमिटेड
57. साउथ ईस्टर्न कोलफील्ड्स लिमिटेड
58. दूरसंचार कंसल्टेंट्स इंडिया लिमिटेड
59. टीएचडीसी इंडिया लिमिटेड
60. वेस्टर्न कोलफील्ड्स लिमिटेड
61. वैपकोस लिमिटेड
मिनीरत्न श्रेणी- II सीपीएसई की सूची
1. भारतीय कृत्रिम अंग निर्माण निगम
2. भारत पंप्स एंड कंप्रेसर्स लिमिटेड
3. ब्रॉडकास्ट इंजीनियरिंग कंसल्टेंट्स इंडिया लिमिटेड
4. सेंट्रल रेलसाइड वेयरहाउस कंपनी लिमिटेड
5. इंजीनियरिंग प्रोजेक्ट्स (इंडिया) लिमिटेड
6. एफसीआई अरावली जिप्सम एंड मिनरल्स इंडिया लिमिटेड
7. फेरो स्क्रैप निगम लिमिटेड
8. एचएमटी (इंटरनेशनल) लिमिटेड
9. इंडियन मेडिसिन्स एंड फार्मास्युटिकल्स कॉर्पोरेशन लिमिटेड
10. मेकॉन लिमिटेड
11. राष्ट्रीय फिल्म विकास निगम लिमिटेड
12. राजस्थान इलेक्ट्रॉनिक्स एंड इंस्ट्रूमेंट्स लिमिटेड
नवरत्न और महारत्न कंपनियों की सूची छात्रों को याद रखने की जरूरत है क्योंकि ये नाम कई बार इंटरव्यू में पूछे जाते हैं।
COMMENTS